Er gebeurt veel in onze omgeving dat je op z’n zachtst gezegd “lelijk” zou kunnen noemen. Ik weet niet hoe het de lezer van deze blogberichten vergaat, maar ik kan amper nog naar het nieuws kijken. De berichten en beelden die voorbij komen doen pijn aan de ogen. Wat er aan de oorlogsfronten dichtbij of veraf gaande is, is te gruwelijk om te beschrijven. Van Gaza tot Kiev: wat kunnen mensen elkaar aan doen? De wereld lijkt gek te zijn geworden. En we gaan als samenleving domweg mee in de lelijkheid (het lijkt de gewoonste zaak van de wereld) van deze tijd en gebruiken de woorden en taal die daar bij lijkt te horen.
Tijd voor een tegengeluid: een blog over taal, natuur en de mooiste rivier van Nederland.
Deze week stond voor mij, hoe raar dat na de inleidende woorden ook klinkt, namelijk toch in het teken van schoonheid. Niet de vluchtige soort die op billboards prijkt, of de schijn en ijdelheid op social media of het door algoritmes opgeblazen onechte ideaalbeeld, maar echte schoonheid — die je hoort, voelt, ziet en deelt.
Het begon voor Irene en de schrijver van deze tekst, op woensdagavond in Zwolle: in het theater, met een voorstelling over Cyrano. Mijn vorige blog ging ook al over iets wat zich in het Spiegeltheater in Zwolle afspeelde. Laten we dat maar als toeval beschouwen. Het ging wel over schoonheid overigens.
De beroemde toneelfiguur Cyrano de Bergerac, met zijn markante neus en vlijmscherpe tong, liet tijdens een theatervoorstelling zien waar het werkelijk om draait in het leven. Niet het uiterlijk bepaalt je waarde, maar de taal van het hart. In de voorstelling kwam dat pijnlijk en prachtig tot uiting. Cyrano, meester in het woord, verbergt zijn liefde uit onzekerheid over zijn uiterlijk, maar spreekt via een ander (zijn concurrent) — met zijn eigen woorden — het hart van zijn geliefde aan. De kracht van taal, oprechtheid en innerlijke schoonheid stond daarbij centraal. Schoonheid is, zo bleek opnieuw, wat we kunnen uitdrukken met liefdevolle woorden, eerlijkheid en verlangen. Irene en ik werden na een wat stroeve start van de uitvoering, uiteindelijk gegrepen door het verhaal en meegenomen naar het ontroerende slot van dit prachtige theaterstuk. Schoonheid op het toneel. In het spel, maar zeker in de boodschap met haar indrukwekkende moraal.
En alsof dat nog niet genoeg was, zette de week zich donderdags voort in hetzelfde thema, maar dan in een ander decor: de uiterwaarden van de IJssel. Een moment met mijn Rotaryclub. Een wandeling langs- en een picknick aan de prachtige IJssel op een bijzonder mooie zomerse lente-avond.
Onder begeleiding van Wim Eikelboom (journalist en bewoner van de streek) op pad langs de mooiste rivier van Nederland. Eikelboom schrijft veel over rivieren en de IJssel in het bijzonder en kan vol vuur vertellen over de rivier en het landschap. De wandeling begon in Zalk, een karakteristiek dorpje in de gemeente Kampen. Onze gids vertelde ons daar over Klazien — een vrouw van eenvoud, wijsheid en verbondenheid. Zij maakte ooit furore op radio en tv met haar nuchtere blik op het leven en haar diepgewortelde liefde voor de natuur en de gemeenschap. In haar eenvoud zat schoonheid die dieper ging dan alle opsmuk en de schone schijn en namaak van het Hilversumse medialand.
De wandeling met de vrienden van Rotary bracht ons verder langs de kronkelende IJssel, een rivier met een ziel, omgeven door het bijzondere Natura 2000-gebied van het Zalkerbos. Om het maar lyrisch te omschrijven: de avond viel langzaam, de gesprekken tijdens de wandeling waren mooi, het licht werd goud, en de lucht spiegelde zich in het kabbelende water.
Eikelboom liet ons planten zien met namen die klonken als poëzie: schaafriet, fladderiep, kruisdistel — woorden die je meteen de stilte van de oever doen horen. Het waren geen bloemen uit een boeket, maar weelderige (of wilderige?) vormen van leven die precies daar hoorden te zijn, meegebracht door de rivier, in hun eigen ritme, in hun eigen schoonheid. Zoals gezegd: Eikelboom is een begenadigd, enthousiaste en bezielde spreker, die vol vuur de schoonheid van het land beschrijft en zelfs vol enthousiasme kan vertellen over de dingen die er niet- en er eigenlijk hadden moeten zijn.
En dan, de IJssel zelf. Wat een landschap. De rivier kronkelt als een levend lint door het land, draagt verhalen met zich mee en vormt zandige oevers en heuse rivierduinen. Gevormd door tijd, water en wind. Het zand (geen rivierzand overigens, merkte Eikelboom fijntjes op) voelt anders daar, alsof het tastbare geschiedenis is.
En over verhalen gesproken: het verhaal over de veerboot en zijn veerman die de kerkgangers op zondag vroeger van 's Heerenbroek de IJssel overzette. In het kleine Zalk waren of zijn -je kunt het geloven of niet- twee kerken: Nederlands Gereformeerd en Hervormd. De kerkgangers van beide kerken werden wel gescheiden van elkaar over gevaren. Of dat met schoonheid te maken heeft, weet ik niet (ik denk het eigenlijk niet), maar het verhaal hoort bij de rivier en bij Zalk. Een prachtig verhaal in ieder geval. Net als het verhaal van de heren van Buckhorst die belasting hieven op de wind die de zeilschepen over de rivier moest blazen. Laten we dat dan maar de schoonheid van een interessant business-model noemen. "Leven van de wind...." hoe mooi kan het zijn?
De zon daalde donderdag langzaam achter de dijk, en het rivierenlandschap glinsterde in het schemerlicht.
Wat een rijkdom. Wat een schoonheid.
“Niet gemaakt, maar gegroeid. Niet bedacht, maar gevoeld”, hoorde ik ooit iemand zeggen.
En zo werd deze week (of eigenlijk deze tekst) een lofzang op de schoonheid in al haar vormen: de schoonheid van woorden die harten openen, van mensen die de wereld eenvoudig maken, en van een landschap dat ademt, beweegt en leeft. We wonen in een prachtig gebied, dat heb ik op deze plek al vaker beschreven. Bossen, heide, uiterwaarden en een rivier die ons elke dag zachtjes aanraakt met haar schoonheid. Als we het maar willen zien en verder willen kijken dan de neus lang is (om maar met Cyrano te eindigen).
Reactie schrijven
Erik (vrijdag, 20 juni 2025)
Mooi gesproken over een gebied waar ik als jochie van 12 tot 15 regelmatig heb rondgelopen, met kerkgangers overigens, als lid van het Leger des Heils te Elburg.
Marloes (vrijdag, 20 juni 2025 09:48)
Wat een prachtige Blog Erwin. Gelezen na het ontbijt. De dag is hiermee mooi begonnen. Dank je wel hiervoor….❤️❤️groet, Marloes