Opeens staat alles stil (kijkend in de spiegel)

Irene werd overigens gek van het nummer. Te veel gedraaid, te eentonig en misschien ook wel net iets te somber, te neerslachtig. Meningen verschillen. Ik draaide het nummer grijs en keer op keer (met de situatie van mijn ouders op het netvlies) raakte het nummer en vooral de tekst hart en ziel. Vochtige ogen, dus ook bij mij.

Zijn nieuwe optreden bestaat grotendeels uit nummers van zijn nieuwe CD "Kaartenhuis". Het zijn liedjes die schuren en strelen tegelijk. In “Opeens staat alles stil” klinkt de verstilling van het leven door. Het moment waarop je beseft dat de wereld gewoon doordraait, maar jij even niet. Dat je terugkijkt en vooruit wilt, maar vooral heel hard probeert in het nu te blijven. Die stilte. Die ik persoonlijk in mijn eigen ongedurigheid vaak niet aan kan, die ook niet altijd dramatisch, niet altijd donker is, maar wel vaak onverwacht en confronterend. Net als in het nummer, waarin Bos zingt over het plotselinge besef dat je leven niet zo maakbaar is als je dacht. Je ziet het bij je ouders gebeuren, je wil de tijd even  terugdraaien, je wil dat het weer net als vroeger wordt. Je ziet het verdriet en de onmacht, je kunt er niet bij, ineens staat alles stil, maar de wereld draait gewoon door.

Opeens staat alles stil. Ik moet in deze tijd (met al die uitgestoken vlaggen met schooltassen) terugdenken aan de tijd dat ik zakte voor mijn Atheneum. Voor mij stond de wereld stil, de omgeving ging feestend door. Ik voelde mij zo alleen. Of aan het moment dat mijn schoonzus (veel te jong) overleed. De wereld draaide gewoon door.

Of aan die keer dat het helemaal fout ging op mijn werk: zo'n moment dat je denkt dat het allemaal stopt, terwijl de vogels gewoon blijven fluiten, je opvolger zich al heeft aangediend en ieder over gaat tot de orde van dag. We kennen allemaal de momenten in het het leven, dat het even niet goed gaat. 

 Niets nieuws onder de zon dus.. je raakt er, ouder wordend (achteraan of vooraan in de rij) een soort aan gewend. Je leert er mee leven (omdat het nu eenmaal bij het leven hoort), probeert het wat te rationaliseren, het gevoel wat weg te argumenteren.  En toch.... het went natuurlijk eigenlijk nooit. Sterker nog: met het ouder worden, zitten de tranen wat hoger, doet het gevoel sneller zijn werk en merk ik (in ieder geval bij mij zelf) dat ik sneller emotioneler wordt: niet alleen bij een nummer van Stef Bos kunnen de tranen tegenwoordig zo over mijn wangen biggelen.

“Kaartenhuis” is een ander verhaal. Het lied gaat over hoe broos het allemaal is. Hoe een leven – ogenschijnlijk stevig en goed – bij het minste of geringste kan wankelen. De gedachte aan hoe dicht geluk en onzekerheid bij elkaar liggen. En hoe dat kaartenhuis, hoe stevig ook gebouwd, altijd kan bewegen als er even aan de tafel wordt geschud. Het zijn treffende teksten, die passen bij persoonlijke situaties of dat wat er wat verder weg gaande is.

Excuus overigens voor deze wat sombere overpeinzingen en gedachten.

Irene had deze avond in Zwolle overigens ook willen meegaan, maar een klein agenda-dingetje gooide roet in het eten. Gelukkig wilde een goede vriendin haar plek in nemen. Samen genoten we van een voorstelling die niet alleen muzikaal sterk was, maar vooral op taalkundig vlak weer liet zien waarom Stef Bos zo’n uniek artiest is. Zijn stem mag dan wat monotoon en wat saai of eentonig worden genoemd (niet alleen door Irene), het is juist die kalmte, die ingehouden intensiteit, die zijn woorden laat resoneren. Zo ervaar ik dat in ieder geval.

Want Bos is meer dan een zanger. Hij is een taalvirtuoos. Natuurlijk, we kennen allemaal “Papa” en “Door de Wind”, inmiddels grijsgedraaid en nog steeds geliefd (ze ontbraken in Zwolle ook niet). Maar het zijn juist zijn minder bekende nummers waarin hij zoveel zeggingskracht weet te leggen. Zinnen die blijven hangen, beelden die je niet loslaten. Grappig én ontroerend was zijn uitstapje naar het Zuid-Afrikaans. (Het wordt nu dus toch een recensie: nogmaals excuus). In eenvoudige, vaak hilarische bewoordingen liet hij zien hoe krachtig taal kan zijn. Van de “drol in het drinkwater” om een probleem te benoemen, tot de prachtige uitdrukking “streel paneel” voor een touchscreen of een iPad. En dan natuurlijk de “spat kak”, het kleurrijke equivalent van “shit hits the fan” – een pijnlijk komisch beeld van hoe scheef de wereld soms staat. Maar ook in die beelden schuilt zijn kracht: de gave om zware onderwerpen te verlichten zonder ze te bagatelliseren. Om je aan het lachen te krijgen, en tegelijk te laten nadenken over wat er echt toe doet.

Theater is meer dan vermaak. Het is een spiegel. Die avond in Zwolle, in het Spiegeltheater nota bene, werd dat nog maar eens duidelijk. Hoe waardevol het is om even uit het dagelijks leven te stappen, om geraakt te worden, om stil te staan. En hoe fijn het is om te voelen dat je niet de enige bent met gedachten in je hoofd, met vragen zonder antwoorden. 

Opeens staat alles stil..... inmiddels ook grijs gedraaid bij mij thuis. Irene zegt er niet zo veel meer over (misschien ook wel om de titel domweg eer aan te doen). Voor als je ook wilt luisteren of grijsdraaien.... hieronder de link....